ตำนานหัวล้านไทย

คอลัมน์ รู้ไปโม้ด
น้าชาติ ประชาชื่น nachart@yahoo.com

ถึง น้าชาติ ผมสังเกตเห็นว่าศีรษะล้านของแต่ละคนมีลักษณะไม่เหมือนกัน ทราบว่ามีชื่อเรียกแต่ละประ เภทด้วย น้าชาติช่วยไขความกระจ่างด้วยครับ

จาก แกละ

ตอบ แกละ

หนังสือ "ตำนานหัวล้านไทย" จัดพิมพ์เนื่องในงานครบรอบ 5 ปี พิพิธภัณฑ์หุ่นขี้ผึ้งไทย มีข้อมูลและภาพประกอบ บอกถึงลักษณะหัวล้านแบบไทยๆ ซึ่งมีชื่อเรียกคล้องจองกัน ว่า "ทุ่งหมาหลง ดงช้างข้าม ง่ามเทโพ ชะโดตีแปลง แร้งกระพือปีก ฉีกหาง (ขวาน) ฟาด ราชคลึงเครา" บางตำราบอกว่าหัวล้านมี 9 ประเภท เพิ่มครึ่งซีกพระจันทร์ และ สุริยันหมดเมฆ ไปอีก 2 ประเภท

ทุ่งหมาหลง คือ พวกที่หัวล้านมาก ล้านตกขอบ มีผมไว้พอให้เดาว่าเป็นหัว เฉพาะตรงตีนผมเท่านั้น เปรียบเทียบว่า ถ้าเป็นทุ่งก็มองเห็นแต่ฟ้ากับฟ้า เอาหมาไปปล่อยก็หลง หาทิศหาทางไม่เจอ ซ้ายขวาหน้าหลังมีแต่ความเวิ้งว้าง แม้แต่หมาก็กลับไม่ถูก

ดงช้าง ข้าม คือ หัวล้านเป็นทางจากหน้าผากไปถึงท้ายทอย ดูคล้ายๆ แม่น้ำ โดยมีปากน้ำอยู่เหนือหน้าผากก็ได้ แต่ถ้าจะเปรียบเป็นดง รอยหัวล้านเขาว่าเหมือนทางเดินของช้าง อาจจะกว้างมากหรือกว้างน้อย แต่จะไม่ตกขอบ คือช้างยังพอจะเห็นแนวป่าอยู่ทั้งสองฟากฝั่งได้ ถ้าป่าเตียนหมดจะไปเข้าลักษณะทุ่งหมาหลงแทน

ง่ามเทโพ คือล้านเถิกขึ้นไปสองข้างขมับ มีผมไว้ตรงกลาง หรือกระหม่อมไปจนถึงด้านหลัง

ชะโด ตีแปลง คือ ล้านเป็นวงกลางกบาล มีผมรอบๆ ทั้งซ้ายขวาหน้าหลัง เหมือนปลาชะโดตีแปลงจนน้ำ กระเซ็นออกไปรอบทิศ ถ้าน้ำน้อยจนเกือบเป็นโคลนตม แล้วชะโดตีแปลงก็จะมีส่วนที่น้ำขังเป็นวงกลม ล้านแบบนี้ต้องมองมุมสูง คือมองจากด้านบนจะเห็นชัด

แร้งกระพือปีก คือ ล้านเถิกไปทั้งสองข้างขมับ ลึกโอบกระหม่อม ไปต่อกันด้านหลัง เหลือกระจุกผมอยู่เพียงด้านหน้าเหมือนโดนปีก (แร้ง) กระพือมารวมไว้

ฉีก หางฟาด หรือฉีกขวานฟาด คือ ยังมีผมบางๆ อยู่ เหมือนกับฉีกหาง (ปลาหรือวัว) ฟาดลงไป จะเห็นเป็นเส้นเป็นแนวอยู่ ส่วนที่เป็นเวิ้งผมบางๆ อาจมีขอบรูปหางไปจนจรดท้ายทอยก็ได้

ราชคลึงเครา มีนัยถึงพระราชาลูบเครา คือ เหมือนกับหัวล้านแบบต่างๆ ก่อนหน้านี้ แต่เพิ่มหนวดเคราที่ดกเกินธรรมดาเข้าไป คนหัวล้านชนิดนี้จะมีขนอกด้วย

ครึ่งซีกพระจันทร์ คือ ล้านด้านหน้าตรงหน้าผากเว้าขึ้นไปด้านบนเป็นรูปครึ่งวงกลม เหมือนพระจันทร์ครึ่งซีก

สุริยันหมดเมฆ คือ ล้านเกลี้ยงทั้งหัว เห็นหัวแดงเหมือนดวงอาทิตย์

คน ไทยมีความเชื่อเรื่องคนหัวล้านว่ามีคุณและโทษต่างกัน 4 แบบ คือ 1.ล้านเฉลิมรอยควาย คือ ล้านเว้าหน้า เชื่อว่าเป็นคนใจนักเลง ใจกว้างกับเพื่อนฝูง เพื่อนฝูงรักใคร่ ส่วนมากจะเป็นผู้นำคน 2.ล้านชะโดตีแปลง หรือล้านกำแหง คือ ล้านตรงกลางหัว เชื่อว่าเป็นนักเลง คนดุ 3.ล้านเศรษฐี คือ ล้านเลี่ยนเตียนโล่ง เหลือผมหลีกหวีหรือเหลือผมเฉพาะเหนือใบหูข้างละนิด เชื่อว่าเป็นคนร่ำรวยมีเงิน และ 4.ล้านจัญไร คือ ล้านเป็นหย่อมๆ ล้านไม่สม่ำเสมอ ล้านแบบนี้เชื่อว่าทำอะไรก็มีแต่จะล่มจมเสียหาย